‘Als de situatie moeilijk wordt, blijft de SPV functioneren’

‘Het compliment dat je als SPV het meeste krijgt, is dat als een situatie moeilijk wordt, de SPV blijft functioneren. Een statement waarin ik me erg herken,’ begint Hiltsje Walinga haar verhaal. Na jarenlang te hebben gewerkt als verpleegkundige op een HIC, besloot ze een stap omhoog te doen en de opleiding tot SPV te volgen. En vanaf de start is ze ontzettend enthousiast over die nieuwe functie.

Specialist in crisisbehandeling

‘De begeleiding van een SPV heeft betrekking op vaak ernstige en complexe psychosociale problematiek. Je wordt getraind om de omgeving van de patiënt te betrekken bij de behandeling en wordt tegelijk opgeleid tot echt een specialist in crisisbehandeling. Je bent als SPV altijd voorbereid op situaties waarbij acute psychiatrische hulp nodig is en leert om snel en adequaat te reageren op crisissituaties die je tijdens huisbezoeken tegen komt.’

Dat onvoorspelbare zorgt er tegelijk voor dat de zorg van een SPV niet goed in een protocol te vatten is.

‘Als een patiënt uit wanhoop een zelfmoordpoging doet, in een psychotische angst meubilair uit het raam gooit of vanuit somberheid alle hulp afwijst, dan zijn er geen evidence-based protocollen die een SPV uit de crisisdienst vertellen hoe je moet handelen. Zeker niet wanneer je daar een ingewikkeld karakter, verslavende middelen of hooglopende ruzies met naasten aan toevoegt. Dan heb je wel richtlijnen voor de aanpak van die afzonderlijke problemen, maar er is geen protocol voor het combineren van die richtlijnen.’

Relaties opbouwen

Hoe je dat wel aanpakt? ‘Vragen stellen, om samen met de patiënt het verhaal te leren begrijpen. Dat is wat werkt in de psychiatrie. Natuurlijk, diagnoses zijn nodig om een gemeenschappelijke taal te hebben in het vaststellen van de behoefte van zorg. Maar het is de uitdaging om als SPV vanuit een niet-vooringenomen, belangstellende bejegening het cruciale verschil te maken. Zeker in het opbouwen van een relatie met de patiënt.’

Het opbouwen van die relatie doe je als SPV in relatie met het systeem van de patiënt. Hoe kun je de complexe problematiek van de patiënt vanuit die context oppakken? ‘Je bent als SPV een integrale aanvulling tussen psychiater, arts en verpleegkundige. Je combineert die verschillende kijkwijzen en zorgt dat collega’s elkaar aanvullen. Empowerment staat uiteindelijk centraal. Hoe kunnen patiënten zélf een waardevol leven invullen, met de mensen om hen heen én de beperkingen die ze hebben?’

Om dat goed te kunnen uitoefenen, is het als hulpverlener heel belangrijk om je bewust te zijn van hoe je op een ander overkomt. Daarnaast wordt jouw reactie naar de ander natuurlijk heel erg bepaald door hoe jij dingen voelt, ervaart en interpreteert. Je bent zelf het middel in het contact met de ander. Iedereen, ook jijzelf, heeft kwetsbaarheden waarmee je vroeger of later in aanraking komt. Hoe richt je op basis daarvan je leven in, zodat het leefbaar blijft?’

Herstelondersteunend werken

‘Als SPV werk je altijd samen met de patiënt en de mensen in diens omgeving. Je hebt de leiding in complexe situaties en weet welke prioriteiten je moet stellen. Maar tegelijk laat je de regie bij de patiënt. Je coacht de patiënt als het ware om zichzelf te helpen. Daardoor speel je echt een belangrijke rol in het herstelondersteunende werken.’

’Dat proces is tegelijk mijn drive en motivatie. En reden waarom ik dit werk zo boeiend vind.’