‘Tijdens de opleiding tot verpleegkundig specialist maak je een hele verandering door’

Van praktische aanpakker naar het analyseren van situaties: tijdens de opleiding tot verpleegkundig specialist maak je als verpleegkundige een flinke verandering door. Een pittig traject, dat bij GGz Centraal gebeurt onder de betrokken begeleiding van VS-opleider Marianne de Leeuw.

Je bent al sinds 2015 VS-opleider bij GGz Centraal. Hoe ben je in die rol terecht gekomen?

‘Mijn loopbaan als VS-opleider gaat een stuk verder terug dan dat. 1998, dat is het échte jaartal waarop ik ben begonnen als VS-opleider. Ik werkte toen als verpleegkundige in de ggz bij Altrecht. Ik was altijd al actief in bestuur en beleid en zette me in voor meer verdieping en verbetering van het vak en van de positie voor verpleegkundigen. Vanuit die motivatie was ik tegelijkertijd ook actief in een adviesorgaan van de regering. Daar werden in 1997 de kaders voor de rol van verpleegkundig specialist gegeven. Ik ben bij de instelling gaan kijken hoe we dat konden inpassen. In 1998 werd ik VS-opleider, eigenlijk dus al sinds het ontstaan van de rol.’

Een voorvechter voor de rol van verpleegkundigen dus! Zie je die drive en passie ook terug in de VS-opleiding bij GGz Centraal?

Absoluut. Ik vind dat als ik mensen opleid tot verpleegkundig specialist, ze het vak ook goed moeten kunnen uitoefenen. Daar heb ik me altijd hard voor gemaakt. Sinds 2007 is de VS een BIG-geregistreerd beroep en bij GGz Centraal valt de opleiding direct onder de Raad van Bestuur. Door die nauwe samenwerking hebben we het beroep goed kunnen ontwikkelen.

Als verpleegkundige ben je een beroepsbeoefenaar die heel deskundig is op het gebied van omgaan met gevolgen van de ziekte, het herstel en het functioneren van patiënten. Het is mooi dat je daar als verpleegkundig specialist bijvoorbeeld medicatiekennis voor kunt inzetten. Maar je blijft je eigen expertise houden: verpleegkundige diagnostiek die gaat over het functioneren. Weer aan het werk, een beter ritme of contact met de sociale omgeving. Dat is waar wij als verpleegkundigen goed in zijn en dat is ook echt een toegevoegde waarde.

Een onderwerp dat centraal staat in de opleiding tot verpleegkundig specialist is het leren in de praktijk. Kun je dat toelichten?

‘Bij GGz Centraal leiden we verpleegkundig specialisten op vanuit de gedachte dat de Verpleegkundige in Opleiding tot Specialist (ViOS) al ervaren verpleegkundigen zijn. We gaan ervan uit dat je al veel kennis en ervaring in huis hebt en dat je die verantwoord en naar goed inzicht in kunt zetten. Dat betekent dat we ViOS al vanaf de eerste dag in de rol van verpleegkundig specialist zetten en ze ook al een eigen caseload krijgen.’

‘Ik geloof er namelijk in dat je het vak vooral leert door het daadwerkelijk te doen. Vervolgens is het belangrijk om daar op te reflecteren. Wat ben ik tegen gekomen en hoe heb ik dat aangepakt? Wat liep moeilijk, waar kwam ik kennis tekort en wat had ik moeten overleggen?’

Wat is het belangrijkste dat verpleegkundigen leren tijdens hun opleiding tot verpleegkundig specialist?

‘Verpleegkundigen zijn van huis uit praktische mensen, aanpakkers die problemen willen oplossen. Een enorme kwaliteit natuurlijk. Toch moet je dat als verpleegkundig specialist loslaten. Niet direct in de oplossingsstand, maar eerst nadenken over wat er aan de had is en welke mogelijkheden je hebt om erop in te spelen. Waarom is oplossing A beter dan B?’

‘Tijdens de opleiding tot verpleegkundig specialist leer je dus echt reflecteren. Een probleem beschouwen en analyseren en dan keuzes maken op basis van kennis en ervaring. Zo leer je om onderbouwde besluiten te nemen, op zo’n manier dat je kunt uitleggen waarom je iets hebt besloten.’

Van praktisch werken als verpleegkundige naar overstijgend denken dus. Hoe ziet dat leren reflecteren er in de praktijk uit?

‘Eigenlijk zit dit in alle facetten van de opleiding. Je leert het klinisch redeneren in de praktijk, door met patiënten te werken en daarover na te denken. Maar bijvoorbeeld ook in het wetenschappelijk onderzoek dat je tijdens de opleiding tot verpleegkundig specialist moet uitvoeren. Tenslotte maken de opleidelingen ook ieder jaar een innovatie-opdracht, waarbij ze een antwoord zoeken op een vraagstuk of probleem in het team of de organisatie.’

Klinkt uitdagend!

‘Dat is het ook zeker. Je maakt tijdens je opleiding tot verpleegkundig specialist een hele verandering door. Dat maakt dat de opleiding niet alleen inhoudelijk uitdagend is, maar ook persoonlijk veel met je doet. Ineens ben je eindverantwoordelijke en tijdens de opleiding wissel je 3 keer van werkplek. Niet gek dat dat voor stress kan zorgen, want het is een pittig traject.’

‘Tijdens de opleiding hebben mensen na zo’n 2 maanden vaak een soort paniek over wat er op hen af komt. Waar ben ik aan begonnen, denken ze dan. Ik weet uit ervaring inmiddels dat dat altijd weer goed komt en maak me er dus niet druk om. Tegelijk benadruk ik wél dat ze moeten aankloppen bij mij of de waarnemend VS-opleiders van GGz Centraal, Kirsten Nederveen en José Blom. We hebben alle 3 veel ervaring in het opleiden en werken zelf ook als verpleegkundig specialist. We weten dus goed wat er op je af komt tijdens zo’n opleiding. We hebben dan ook liever dat mensen ons al benaderen bij kleine twijfels die onrust geven, dan dat ze er te lang mee doorlopen.’

Het klinkt alsof jullie hele betrokken opleiders zijn. Klopt dat?

‘Daar doen we absoluut ons best voor. Het is toch onze taak als opleiders om mensen door de opleiding heen te loodsen. Natuurlijk, ik ben ook beoordelaar en de lat ligt zeker ergens. Maar we zetten ons er altijd voor in dat mensen het halen.’

‘Inmiddels is de VS-opleiding bij GGz Centraal behoorlijk groot geworden. Daarom hebben we het werk over de verschillende opleiders verdeeld. We doen ons best om makkelijk toegankelijk te blijven en altijd beschikbaar te zijn. Ik hoop ook echt dat dat zo wordt gevoeld.’